Transport ADR – transport ładunków niebezpiecznych. Czego dotyczy? Z jakimi formalnościami się wiąże? Jak wygląda w praktyce?

Przewóz materiałów niebezpiecznych jest obwarowany wieloma wymogami formalnoprawnymi. To konieczność.

W przeciwnym razie stwarzałby ogromne zagrożenie dla ludzi, środowiska naturalnego i mienia. Co warto wiedzieć na temat przewozu towarów niebezpiecznych? Jakie wymagania ADR należy spełnić? Przedstawiamy podstawowe informacje.

Podstawa prawna transportu ładunków niebezpiecznych – gdzie szukać informacji?

 
Transport materiałów niebezpiecznych regulują liczne akty prawne, zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. W przypadku przewozu drogowego ładunków ADR do najważniejszych zalicza się:
  • Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów (w skrócie umowa lub konwencja ADR),
  • Konwencja CMR – odnosząca się do przewozu drogowego towarów,
  • Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. 2011 nr 227 poz. 1367).
Ładunki niebezpieczne można też przewozić drogą lądową, wykorzystując kolej. Tego rodzaju transport podlega odmiennym uregulowaniom, spośród których za najważniejsze uznaje się RID (Regulamin międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych) oraz Ustawę z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz.U. 2003 nr 86 poz. 789).
Czym są towary niebezpieczne ADR? Definicja i przykłady
 
Definicja towarów niebezpiecznych została określona w umowie ADR. Zgodnie z jej zapisami, są to materiały i przedmioty, których drogowy przewóz międzynarodowy jest albo zabroniony, albo dozwolony pod pewnymi, ściśle określonymi w prawie warunkami. Chodzi tu m.in. o:
  • materiały wybuchowe,
  • naftę,
  • benzynę,
  • fosfor biały,
  • azbest.
Do grupy tej zalicza się wszelkie towary nieprzystosowane do standardowego transportu, które z uwagi na znajdujące się w nich substancje wybuchowe, żrące czy też zakaźne mogą stwarzać zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi lub zwierząt albo stanu środowiska naturalnego.
Podział towarów na klasy ADR – jakie zagrożenie stwarzają poszczególne klasy materiałów niebezpiecznych?
 
Wspomniana wyżej ustawa europejska nie tylko definiuje ładunki ADR, ale również dzieli je na 9 podstawowych klas i kilka dodatkowych podklas. Tabela poniżej przedstawia skrócony wykaz towarów niebezpiecznych. Pełna klasyfikacja materiałów niebezpiecznych jest dostępna w konwencji ADR.
Numer klasy ADR Rodzaj towarów niebezpiecznych i stwarzanego zagrożenia Przykład towaru niebezpiecznego
1 Przedmioty i materiały wybuchowe. Stwarzają zagrożenie wybuchem gliceryna, sztuczne ognie
2 Żrące, trujące i zapalne gazy propan-butan, chlor
3 Materiały ciekłe zapalne benzyna, nafta
4.1 Materiały stałe zapalne, które grożą np. wybuchem zapałki, guma
4.2 Materiały samozapalne fosfor biały
4.3 Materiały wytwarzające gazy zapalne w zetknięciu z wodą sód, karbid
5.1 Materiały utleniające. Mają one w sobie nadmiar tlenu, który wzmaga pożar nadmanganian potasu
5.2 Nadtlenki organiczne fosfor biały
6.1 Materiały trujące. Grożą śmiertelnym zatruciem arszenik, cyjanek potasu
6.2 Materiały zakaźne. Wywołują choroby i epidemie odpady medyczne
7 Materiały promieniotwórcze. Stwarzają zagrożenie napromieniowaniem promieniowanie alfa, beta, gamma
8 Materiały żrące. Niszczą skórę i błony kwasy
9 Różne materiały i przedmioty niebezpieczne. Stwarzają zagrożenie, które trudno zakwalifikować do konkretnej kategorii styropian, azbest, asfalt
 
Przewóz towarów niebezpiecznych – co warto wiedzieć? Podstawowe informacje
 
Przewóz materiałów niebezpiecznych jest obwarowany wieloma wymogami formalnoprawnymi. To konieczność. W przeciwnym razie stwarzałby ogromne zagrożenie dla ludzi, środowiska naturalnego i mienia. Co warto wiedzieć na temat przewozu towarów niebezpiecznych? Jakie wymagania ADR należy spełnić? Przedstawiamy podstawowe informacje.
Kto może transportować ładunki ADR? Uprawnienia ADR
 
Zgodnie z przepisami obowiązującymi w międzynarodowym transporcie samochodowym, towary ADR nie mogą być przewożone przez kierowców bez stosownych kwalifikacji. Jakie uprawnienia ADR są niezbędne? Żeby być dopuszczonym do drogowego przewozu towarów niebezpiecznych, kierowca musi mieć:
  • ukończone 21 lat, chyba że jest kierowcą Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
  • odbyty i zakończony pozytywnym wynikiem egzaminu kurs ADR – szczegóły dotyczące kursu i egzaminu zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 15 lutego 2012 r.,
  • zaświadczenie ADR – to spersonalizowany dokument przypominający standardowe prawo jazdy, który zezwala na kierowanie pojazdem transportującym towary ADR w przewozie drogowym.
 
Przewożenie towaru ADR bez wymaganych uprawnień – konsekwencje
 
Za naruszenie zasad obowiązujących w transporcie ADR grożą kary finansowe. Ich wysokość wraz z rodzajami przewinień określa wspomniana już Ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych. Zgodnie z jej zapisami, przewóz ADR bez uprawnień – a konkretnie bez zaświadczenia ADR – może zostać ukarany grzywną w wysokości 2000 zł. Za inne naruszenia również grożą sankcje. Np. brak świadectwa dopuszczenia pojazdu ADR kosztuje 6000 zł.
Dokumenty niezbędne w transporcie towarów niebezpiecznych – czego nie może zabraknąć w kabinie kierowcy?
 
Przewóz ADR wiąże się z koniecznością dopełnienia wielu formalności. Nie można go realizować bez określonych dokumentów. W kabinie kierowcy koniecznie musi się znaleźć:
  • dokument przewozowy ADR,
  • instrukcja pisemna kierowcy,
  • zaświadczenie ADR,
  • świadectwo dopuszczenia pojazdu ADR,
  • zezwolenie na przewóz niektórych klas towarów,
  • prawo jazdy wymaganej kategorii ADR.
Dodatkowe formalności związane z transportem towarów niebezpiecznych – o czym warto pamiętać?
 
Zgodnie z obowiązującym prawem, transport ADR wymaga zgłoszenia. Dokonuje się go w formie pisemnej, adresując wiadomość do komendantów wojewódzkich Policji oraz Państwowej Straży Pożarnej. Obowiązek ten ciąży na:
  • nadawcy towaru niebezpiecznego – jeżeli przewóz ADR rozpoczyna się na terytorium Polski, a wykonuje go przewoźnik będący zagranicznym przedsiębiorcą. Zgłoszenia musi dokonać nie później niż na pięć dni przed rozpoczęciem transportu,
  • przewoźniku – jeśli transport materiałów niebezpiecznych rozpoczyna się w Polsce i jest wykonywany przez polskiego przedsiębiorcę. Zgłoszenia musi dokonać nie później niż na pięć dni przed rozpoczęciem przewozu,
  • właściwej placówce Straży Granicznej – jeżeli transport ADR rozpoczyna się poza granicami Polski.
Pojazd – podstawowe wymagania pod kątem przewozów ADR. Wyposażenie i oznakowania ADR
 
W przewozie towarów niebezpiecznych najczęściej wykorzystuje się standardowe (zamknięte lub otwarte) pojazdy, naczepy, kontenery i cysterny, przy czym muszą one spełnić określone wymagania ADR. Przede wszystkim należy je odpowiednio oznakować. Ponadto trzeba w należyty sposób zabezpieczyć kabinę kierowcy oraz wyposażyć ją w ekwipunek, który pozwoli ochronić członków załogi w razie wystąpienia niebezpiecznego zdarzenia. Do niezbędnych akcesoriów zalicza się m.in.:
  • dwie gaśnice,
  • dwa stojące znaki ostrzegawcze,
  • kamizelkę ochronną, okulary ochronne, rękawice i latarkę dla każdego członka załogi,
  • płyn do płukania oczu w przypadku przewozu towarów niektórych klas,
  • łopatę, osłonę otworów kanalizacyjnych czy też pojemnik do zbierania pozostałości w przypadku transportu materiałów ADR klasy 3, 4.1, 4.2, 8 lub 9.
Dodatkowo pojazdy przewożące materiały niebezpieczne stwarzające zagrożenie wybuchem muszą przejść badanie techniczne nie tylko w stacji kontroli pojazdów, ale również w Urzędzie Dozoru Transportowego. Tylko wówczas zostanie dopuszczony do transportu ADR.
Gdzie na pojeździe powinny znajdować się tablice wskazujące, że przewozi on towary niebezpieczne? Oznakowanie ADR
 
Pojazd przewożący przedmioty stwarzające zagrożenie pożarem i inne towary niebezpieczne musi zostać odpowiednio oznakowany. W tym celu wykorzystuje się specjalne tablice ADR barwy pomarańczowej, które umieszcza się z przodu i z tyłu samochodu.
Odpowiedzialność za transport ADR – kto i jakie ma obowiązki w przewozie towarów niebezpiecznych?
 
Odpowiedzialność za bezpieczeństwo i prawidłowy przewóz ładunków ADR ponoszą wszyscy uczestnicy procesu transportowego – nadawca, przewoźnik, kierowca i odbiorca. Każdy z nich musi dopełnić określonych obowiązków, aby wszystko przebiegło zgodnie z planem i bez niespodzianek. Jakie to powinności?
Obowiązki nadawcy towarów niebezpiecznych ADR
 
Nadawca przesyłki powinien zapoznać się ze specyfiką przewozu drogowego towarów niebezpiecznych i spośród działających na rynku podmiotów wyłonić rzetelnego przewoźnika, który zorganizuje transport ADR. Ma też obowiązek stosowania określonych opakowań oraz przekazania przewoźnikowi pełnej informacji na temat nadawanych materiałów niebezpiecznych.
Obowiązki przewoźnika towaru niebezpiecznego
 
Przewoźnik (spedytor) musi zagwarantować, że:
  • członkowie załogi mają stosowne kwalifikacje i uprawnienia ADR,
  • wykorzystywany pojazd spełnia wszystkie wymogi techniczne i został odpowiednio oznakowany,
  • przesyłka została właściwie zabezpieczona.
Do obowiązków przewoźnika (spedytor) należy również monitorowanie przebiegu transportu i stanu ładunków niebezpiecznych w czasie rzeczywistym. To na nim spoczywa również odpowiedzialność za wyznaczenie optymalnej trasy przewozu. Co ważne, przedsiębiorca, który zajmuje się transportem towarów niebezpiecznych, musi zatrudnić doradcę ds. bezpieczeństwa ADR.
Obowiązki kierowcy wykonującego transport ADR
 
Największa odpowiedzialność za transport ADR ciąży na kierowcy. Musi on m.in. sprawdzić, czy nadawca ładunku przedstawił niezbędne dokumenty, a pojazd został właściwie oznakowany. Ponadto kierowca sprawuje pieczę nad właściwym załadunkiem, przeładunkiem i rozładunkiem materiałów niebezpiecznych. Czuwa też nad prawidłowym przebiegiem transportu i dokłada starań, aby ładunek ADR nie stwarzał zagrożenia dla innych uczestników ruchu drogowego.
Obowiązki odbiorcy ładunku niebezpiecznego
 
Odbiorca ładunków niebezpiecznych powinien sprawdzić, czy po rozładunku dokonano oczyszczania i odkażania wykorzystywanych w trakcie transportu ADR pojazdów i kontenerów. Ciąży na nim również odpowiedzialność za zapewnienie, iż usunięto wszelkie oznaczenie ADR. Co ważne, odbiorca nie może – bez ważnych powodów – opóźniać przyjęcia towarów niebezpiecznych.
Jak przewozić towary niebezpieczne? Podsumowanie
 
Przedmioty wybuchowe i inne materiały niebezpieczne muszą być transportowane z najwyższą starannością. Ich przewóz normują liczne akty prawne, w tym przepisy umowy ADR. Nie tylko określają one klasy towarów niebezpiecznych, ale również zawierają one wytyczne co do uprawnień członków załogi, wyposażenia kabiny czy też tablic, którymi oznakowane są pojazdy ADR.
Wskazują także, jakie środki ostrożności należy podjąć, aby ograniczyć ryzyka związane z transportem towarów niebezpiecznych. Ich przestrzeganie to konieczność, aby podczas przewozu materiałów niebezpiecznych nie doszło do najgorszego.
W przypadku transportu ADR liczy się nie tylko znajomość konwencji ADR i innych aktów prawnych, ale również doświadczenie w organizacji przewozów tego typu. Dlatego wybór spedytora (przewoźnika) powinien zostać poprzedzony wnikliwą analizą rynku. Dzięki niej uda się znaleźć rzetelnego partnera, który zadba o wszelkie szczegóły związane z transportem ADR i należycie wywiąże się ze swoich obowiązków.
Nietypowy transport ADR? – żaden problem! Zdaj się na fachowe usługi
 
W transporcie towarów niebezpiecznych liczy się znajomość przepisów i doświadczenie. Tylko wówczas można zagwarantować optymalne warunki przewozu i zapewnić jego bezpieczeństwo. Korzystając z usług TRANSlogis, zyskujesz profesjonalne wsparcie na każdym etapie procesu transportowego, niezależnie od tego, do jakiej klasy ADR kwalifikuje się Twoja przesyłka. Doskonale znamy zasady dotyczące międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych i podejmujemy się zarówno standardowych zleceń ADR, jak i nietypowych transportów. Zapraszamy do kontaktu.